Het perfecte kind

Een destructieve parentificatie kan veel ongemak geven in je leven. Ben je erg gevoelig en heb je vaak het gevoel dat het niet of nooit goed is? Dat het meer kan zijn, beter kan, groter en duurder kortom altijd is goed niet perfect genoeg! Voel je je alleen en soms zelfs eenzaam in je relatie? Dan zou er maar zo sprake kunnen zijn van een destructieve parentificatie van het perfecte kind.

Parentificatie is een begrip dat werd geïntroduceerd door professor Ivan Boszormenyi-Nagy. Parentificatie ontwikkelt zich in de kinderfase tussen de baby fase en de jongvolwassen fase. Het kind wordt (en/of voelt zich) geroepen oneigenlijke zorgen of verantwoordelijkheid op zich te nemen. Het kind ervaart de noden van zijn ouder/s en gaat vanuit natuur zijn ouder/s helpen, omdat elk kind zijn ouder/s wil helpen. Hij kreeg immers zijn leven van hen. Zo wordt het kind als het ware te snel ouder. Het ontwikkelt daarbij de nodige krachten en talenten. Maar op latere leeftijd kan zich dit fenomeen op uiteenlopende wijze wreken.

Er zijn vele vormen van parentificatie. Ik wil echter de vier vormen van parentificatie onderscheiden zoals Nagy die beschreven heeft, te weten:
• Het zorgende kind.
• Het kind wat kind moet blijven.
• Het perfecte kind.
• De zondebok.

Het perfecte kind

Perfecte kinderen hebben een gevoeligheid ontwikkeld in het gezin van herkomst voor de verwachtingen of delegaties van de ouder naar hun kinderen. Perfecte kinderen zorgen voor goede schoolprestaties en maken beroepskeuzes die aansluiten bij de expliciete of impliciete wensen van de ouders. Deze kinderen zijn de zonnetjes in huis. Alles gaat zoals het moet gaan, de ouders hoeven als het ware geen tijd te besteden aan dit kind. Het kind zorgt ervoor dat de ouders alle tijd voor zichzelf hebben of voor hun huwelijk. Niemand ziet hoeveel het dit kind kost om zo goed te presteren. Ouders zijn vaak trots op deze kinderen en ze krijgen veel erkenning op het goede, maar ouders zien niet hoe ingewikkeld het voor deze kinderen is om al die last van het kunnen voldoen aan de verwachting van de ouders hen kost. Soms gaat die verwachtingen ook gewoonweg te ver voorbij aan de mogelijkheden en beperkingen van het kind. Perfecte kinderen zorgen ervoor dat hun ouders zichzelf kunnen zien als geslaagde ouders.

De gevoeligheid voor deze kinderen voor de verwachtingen van anderen maakt dat ze gaan trachten daaraan te blijven voldoen. Dit gaat gepaard met ontkenning van eigen verlangens en emoties. Huilen of klagen is immers niet perfect. Als het moeilijk wordt aan de verwachtingen te voldoen voelt het als falen. Dus de hoge eisen die men aan zichzelf stelt kan leiden tot faalangst. Liegen kan dan zelfs een poging zijn om toch nog aan de verwachtingen te kunnen voldoen. Het perfectionistische streven leidt bij deze kinderen tot een groot maatschappelijke status en succes. De keerzijde is dat dit vaak leidt tot een gebrek aan intimiteit, het afschermen van emoties en een gevoel van eenzaamheid.
Het voortdurend aanpassen gaat ten koste van eigenheid. Leven naar hoe een ander hun graag ziet en men kijkt vaak heel oordelend naar zichzelf.

In mijn praktijk valt het op dat de last van perfecte kinderen heel groot is. Men klopt eigenlijk pas aan als men al redelijk ver is opgebrand. Ik begin dan altijd met het maken van een uitgebreid genogram de feiten opgetekend in drie generaties. Als men zo vaak heeft geprobeerd door te gaan waar men eigenlijk niet meer kon. In relaties kan het zijn dat de partner niet meer kan voldoen aan de hoge verwachting van het perfecte kind. En als dan bijvoorbeeld intimiteit op een laag pitje komt te staan en een ander raakt hen aan in gezien worden, kan het perfect kind maar zo gaan denken nu ben ik even aan de beurt. Vreemd gaan in de relatie kan dan maar zo gebeuren. Men heeft altijd zo sterk hun best gedaan de ander gelukkig te maken in bijvoorbeeld materieel en nu dat niet meer lukt is men op en sluit zichzelf af voor de ander. Perfecte kinderen gaan vaak te lang door in het beter groter en meer gevoel dat ze als het ware zware roofbouw op hun zijn plegen. Dan op een goede dag is de rek eruit en valt men opgebrand om. Het zichtbaar maken van het zichzelf weg cijferen en onzichtbaar geen last willen zijn is dan een voorwaarde om perfecte kinderen bij zichzelf te laten komen.
Het is voor perfecte kinderen wel vaak heel lastig om de perfectie los te laten en te gaan leven naar goed is goed en voldoende is voldoende. Het altijd maar beter, meer en groter te gaan inruilen voor tevredenheid met wat er is. Ook in de relatie met de ander te kunnen zien wat die investeert is de relatie. De wederkerigheid in relaties zichtbaar te maken, in de inspanning naar elkaar. Maar ook in de therapie gesprekken opnieuw te waken voor te perfect gedrag. Ik maak vaak mee dat perfecte kinderen ook weer perfect gedrag gaan tonen door bv de oefeningen heel goed te doen en dan vaak opnieuw teleurgesteld zijn in de partner als die achterblijft. Het aanleren dat een ander mag zijn in wie hij/zij is, ook als is dat in de ogen van het perfecte kind niet perfect genoeg is een dan een eerste stap in de therapie. Wanneer perfecte kinderen hun mechanisme onder ogen kunnen zien kan het soms heel snel gaan in een traject en kan men meer berusten dat perfectie niet bestaat in het leven. En kan goed gewoon weer goed zijn.

Herken je bij jezelf deze rol van altijd perfect willen zijn?
Neem dan eens contact op.
Na een aantal gesprekken vanuit het contextuele gedachtengoed van professor I.B Nagy  kan men vaak heler in beweging kan komen.